Patates ve soğana ihracat izine bağlandı

Kuru soğan ve patates, ihracı ön izne bağlı mallar listesine eklendi. Tarım ve Orman Bakanlığı “Ülkemizde arz açığı oluşmaması, tüketici fiyatlarında dalgalanma yaşanmaması amacıyla ihracat ön izne bağlanmıştır” açıklamasını yaptı. Üreticiler depolarda patates ve soğanın oldukça fazla olduğunu söyleyerek “İhracat 2020 için büyük fırsat” dedi. Geçen yıl gerçekleşen fiyat hareketlerinin de bunu etkilediği belirtildi.
Kasım 2018’de Türkiye’de patates ve soğan depolarına baskın düzenlenmeye başlandı. O dönemlerde yaşanan fiyat artışlarının önüne geçmek için saklanması gereken ürünler bile ‘stokçuları yakaladık’ diye ortaya çıkarıldı. Bunun en büyük nedeni ise yaklaşan yerel seçimlerdi. Fiyatı 7 liraları aşan patates ve soğan ile seçim kaybedilmek istenmiyordu. Gözler bir anda stokçulara çevrildi ve baskınlar başladı. ‘Dönemsel mahsul stoklanmazsa gün gelir ürün bulunmaz, fiyat daha da katlanır’ denildi ama kimse dinlemedi. Sonrasında da tanzim satış noktalarıyla fiyatlar düşürüldü. Stokta ürün kalmayınca fiyat artışları yeniden kendini göstermeye başladı.
Öte yandan Ticaret Bakanlığının İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğde yapılan değişiklikle, ihracı ön izne bağlı mallar listesine kuru soğan ve taze veya soğutulmuş patates de eklendi. Buna göre, söz konusu ürünlerin ihracı belli kamu kurum ve kuruluşlarının ön iznine bağlanmış oldu. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan “Dünyadan gelen talebin iç fiyat dengesini olumsuz etkilememesi için patates ve soğan ihracatında ön izin belgesi şartı getirdik” dedi. Tarım ve Orman Bakanlığı ise alınan bu kararın, ihracata herhangi bir yasaklama getirmediği vurgulayarak “Karar, ülkenin üretim, tüketim, stok, ihtiyaç ve yurtiçi-yurtdışı piyasa fiyatlarının düzenli takip edilerek, söz konusu ürünlerin ihracatının ön izne bağlanmasını içermektedir. Söz konusu iki üründe 2019 yılı üretimlerimiz bir önceki yıla göre artış göstermiş ve ülke ihtiyacımızı karşılayacak seviyelere ulaşmıştır” değerlendirmesinde bulunuldu.
Özellikle kuru soğanda en büyük üretici ve ihracatçı kimi ülkelerde bu yıl iklimsel olumsuzluklardan kaynaklı yaşanan üretim düşüşü ve ithalat talebinin yurtiçi ve dışı piyasaları etkilediğine dikkati çekilen açıklamada, şunlar kaydedildi: “Patateste de aynı durumun yaşanmaması ve ihracat nedeniyle ülkemizde arz açığı oluşmaması, tüketici fiyatlarında dalgalanma yaşanmaması amacıyla ihracat ön izne bağlanmıştır. Piyasalar, Bakanlığımızca yakından takip edilmekte olup, gerektiğinde ülke menfaatleri ile üretici ve tüketiciyi koruyacak tedbirler hızla alınmaktadır, alınmaya devam edilecektir.” –
FİYAT ARTIŞLARINA YÖNELİK KORKU HAKİM
Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ökkeş Yıldırım bakanlık kararını değerlendirdi. Patates ve soğanın yurtdışına satılmasına gelen kısıtlamayı açıklayan Yıldırım, depolarda fazla miktarda soğan ve patatesin olduğu bir dönemde ihracatın bir fırsat olması gerekirken kısıtlama gelmesinin nedeninin ‘öngörülemez durum ve geçen yılın fiyat hareketlerine yönelik korku’ olduğunu söyledi. Yıldırım “Üretim planlamamız yok, elde sağlıklı verileri de yok. Dolayısıyla öngörülemez durum yüzünden geçen yılki fiyat hareketlerine yönelik korku hakim. Kamu tarafı fiyatların yükselmesindense ürünlerin depolarda çürümesini tercih edebiliyor” dedi. Tarım Editörü İrfan Donat, geçen yıl artan fiyatlarla birlikte üreticinin bol miktarda patates ve soğan ektiğini bu yıl ise depolarda bol miktarda bu ürünlerden bulunduğunu söyledi. Donat, depolarda fazla ürünün bir ihracat fırsatı olduğu halde kısıtlama kararı alınmasını uygun olmadığına değindi.
DOLAYLI YASAK GETİRİLDİ
Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım sosyal medya hesabı üzerinden, patates ve soğanın yurt dışına satışının kısıtlanmasını değerlendirdi. Yıldırım, kısıtlamayı “Böylesi anca Türkiye’de olur dedirten bir karar daha” diyerek tepki gösterdi. Yıldırım paylaşımına şöyle devam etti: “Kuru soğan ve patates ithalatı serbest, ihracatı Tarım ve Orman Bakanlığı iznine bağlandı. Dolaylı yasak. Karar, Resmî Gazete’de yayınlandı.” Ekonomist Uğur Gürses “Kendinden menkul faiz-enflasyon teorileri uyduranların ‘Örümcek Ağı Kuramı- Cobweb’den haberi olmayabilir. Bu yıl ‘ ihracat yasağı-ithalat serbestisi’ ile ucuzlatırsanız iyice, gelecek yıla ekim az olur; fiyat patlar” paylaşımını yaptı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak “Geçen kış milleti tanzim satış kuyruğuna sokanlar. Depolarda patates ve soğan sayanlar, hal esnafını terörist ilan edenler… Bu yıl patates ve soğan ihracatını ön izne bağladılar. Patates patates olalı, Soğan soğan olalı, çiftçimiz de çiftçi olalı böyle zulüm görmedi” dedi.